Seramik belki de sanat ve zanaat formları içerisinde en yaygın olanıdır. Bilinen en eski seramik heykelciğin tarihi M.Ö. 29000 ile M.Ö. 25000 arasına dayanıyor. Seramik ister tuğla ister kap ister heykel formunda olsun, binlerce yıldır varlığını sürdüyor ve bir çoğumuz için yeni keşfedilen bir cevher olmaya devam ediyor. Bugün hala çağdaş seramik sanatçıları bile en sofistike eserlerini yaratmak için geleneksel seramik tekniklerini kullanıyor. Biz de bu yazımızda temel seramik tekniklerini ve seramik nasıl yapılır inceleyeceğiz.
Seramik Nasıl Yapılır? Seramik Yapım Aşamaları Nelerdir?
Öncelikle belirtelim ki; seramik hızlıca yapılıp kenara koyulacak bir şey değil. Biraz emek biraz zahmet biraz da zaman vermek gerek. Hatta derler ki, işin %95’i pratik, sadece %5’i yetenek. O yüzden eğer ilk yaptığınız seramik istediğiniz gibi olmadıysa hemen pes etmeyin, biraz daha pratik yapmaya ihtiyacınız olabilir. Şimdi seramik yapım aşamalarına gelelim.
1- Yoğurma
Çamur kütlesini elimize aldıktan sonra iyice yoğuruyoruz. Buradaki asıl amaç çamurun içerisinde kalan hava kabarcıklarını yok etmek. Günümüzde aldığımız çamurların bir çoğu vakumlu olarak gelse de içerisinde bir miktar hava kabarcığı kalabiliyor. O yüzden yoğurma kısmı önemli. Yoksa seramiklerimizi fırınladığımızda bu kabarcıklar genleşip eserlerimizin patlamasına ve hem kendinin hem de yakınındaki eserlerin zarar görmesine neden olabilir.
2- Şekillendirme
Elle Şekillendirme
Eller ve çamur arasındaki ilişki seramik sanatının temelini oluşturuyor. Elle şekillendirme (belki de elle inşaa etme desek daha doğru olacaktır) sucuk, çimdik, plakaları birleştirmek gibi bir çok yöntemi içinde barındırıyor.
Elle şekillendirme tekniğinde yanınızdan balçığınızı ayırmayın.
Çimdik
Çimdik yönteminde elimize aldığımız bir parça çamuru bir top haline getiriyoruz. Ardından baş parmağımız ile ortasına yavaşça bastırıyoruz ve diğer dört parmağımızla çamuru kavrayıp sıkıştırarak şekil veriyoruz. Topu tek elimizle döndürürken, başparmağımız içeride ve parmaklarımız dışarıda olacak şekilde duvarları eşit bir şekilde bastırıyoruz. Bu yöntem kase ve bardak üretmek için en kolay yöntemlerden birisidir.
Sucuk
Bu yöntemde çamurlar sucuk şeklinde uzun şeritler haline getirdikten sonra üst üste koyarak şekil veriyoruz. Diğer yöntemlere göre biraz daha sabır ve emek gerektiren sucuk tekniği ile elimizle yapamayacağımız zorlu geometrik formları elde etmek mümkün.
Torna
Meditatif videoları ile hepimizin gönlünü çalan torna tekniği eli yatkın olanların hızlıca ürün alabildikleri bir teknik. Tornanın tam ortasına yerleştiren bir parça çamurun bacak ve dirseklerden destek alınarak el ile sıkıştırılması ve şekillendirilmesiyle oluyor. Detaylı bilgi için tıklayın.
Kalıp
Seramik için özel üretilmiş alçı kalıpların içerisine dökülen sıvı çamurun kalıpta bekletilmesi ve içerisinde kuruyan çamurun kalıbın şeklini alması tekniğidir. Genellikle mükemmel geometrik formlar kalıp tekniği yapılmaktadır. Katı çamur da kalıplarda kullanılabilmektedir.
Plaka
Plaka tekniği, çamurun genellikle merdane gibi bir alet yardımı ile plaka haline getirilmesi ve kesilerek şekillendirilmesidir. Plakalar, plaka makinesi ile, elle savurarak ya da bir blok çamurdan keserek de üretilebilmektedir. Yine de en yaygın kullanılanı merdane ile açmaktır.
3- Sırlama
Seramiğin en can alıcı aşamalarından bir tanesi sırdır. Ellerimizle şekil verdiğimiz seramiklere son görünümlerini kazandırmak, renklendirmek, desen vermek için kullandığımız tekniklerden oluşur. Sırlamada daldırma, fırça ile boyama, pistole tabanca ile boyama gibi birbirinden çok farklı yöntemler kullanılır.
4-Fırınlama
Fırınlama işlemi özel seramik fırınlarında gerçekleşiyor ve ısılar 1000°C derecelere ulaşılıyor. Bir seramik ürünün fırınlaması iki kere yapılır. İlk fırınlama işlemine bisküvi deniliyor. Bisküvi haline gelen ürünler ikinci kez fırına girdiğinde daha yüksek bir sıcaklıkta fırınlanıyor. Bu iki fırınlama işleminin ardından ürün kullanım için uygun sertliğe ulaşmış oluyor. Fırınlama süresi 24 saat ile 48 saat arasında değişiyor.
Tüm bu aşamaları tek tek incelediğimizde görüyoruz ki aslında çok basit gözüken bir bardağın yapım süresi oldukça uzun sürüyor ve emek yoğun bir süreç. Emek verdiğimiz ürünleri kullanmanın veya hediye etmenin mutluluğu ise bambaşka.
Siz seramik yaparken en çok hangi tekniği kullanıyorsunuz?
